Wandelen in Frankrijk: een introductie

Frankrijk is een van de populairste vakantiebestemmingen in Europa. Geen wonder: het is er vaak mooi weer. De Franse wijn en kaas zijn wereldberoemd. Het landschap is gevarieerd: van kust, strand, steden tot heuvels en bergen. Ook voor wandelaars en fietsers heeft Frankrijk veel te bieden.

Op deze pagina deel ik wat algemene tips over wandelroutes en wandelkaarten. Daarnaast beschrijf ik een paar regio’s waar ik zelf ben geweest. Als lezers van deze site de informatie aanvullen met hun eigen ervaringen, ontstaat er vanzelf een waardevol document. Bon voyage!

Wandelroutes in Frankrijk

In Frankrijk kun je eindeloos veel tochten maken. De Franse wandelinfrastructuur met de bekende Grande Randonnées (GR’s) is onder alle wandelaars een begrip. Het Franse netwerk telt bijna 200.000 km wandelpaden (anno 2015).

Het wordt beheerd door de FFRP, voluit de Féderation Française de la Randonnée Pédestre. De FFRP geeft een paar honderd topogidsen uit, met routebeschrijvingen van en praktische informatie over de GR- en GRP-paden. Bijna alle gidsen zijn Franstalig. Je kunt ze kopen of bestellen bij de meeste reisboekhandels. Meer informatie: www.ffrandonnee.fr.

Bij de Franse langeafstandsroutes heb je vier categorieën:

Grande Randonnées (GR)

Een Grande Randonnée loopt van A naar B en beslaat meestal een flinke afstand. Het is min of meer de voorloper van onze LAW. De eerste GR dateert van 1957: de GR1. Elke GR is wit-rood gemarkeerd en de meeste routes zijn voorzien van een gidsje met routebeschrijving.
www.gr-infos.com

De populairste route is de GR5, maar ook de GR20 en de Tour du Mont Blanc trekken veel wandelaars aan. Op IGN-kaart 903 staan alle GR’s ingetekend.

GR de Pays (GRP)

De GR de Pays (GRP) is een geel-rood gemarkeerde regionale wandelroute. De route is streekgebonden, net als de Streekpaden in Nederland. Soms gaat de route van A naar B, maar vaker zijn het wandellussen die je met elkaar kunt combineren.

Petite Randonnée (PR)

De Petite Randonnée (PR) staat voor een route die je op 1 dag kunt afleggen. Begin en eind is meestal in een dorp. De PR is geel-wit gemarkeerd.

A Pied en Famille

Een gezinswandeling, een nieuwe categorie die in 2002 is gelanceerd. Het gaat om speelse ontdekkingstochten van 1 tot 3 uur lopen.

Aparte vermelding verdient de bekende pelgrimsroute naar Santiago de Compostela, die voor een groot deel door Frankrijk loopt.

Franse wandelkaarten

Het IGN (Institut Géographique National, de Franse topografische dienst) geeft uitstekende topokaarten uit met verschillende schalen. Zowel geschikt voor fietsers als wandelaars. De kaarten kun je online bestellen op www.ign.fr. Ze worden meestal binnen een week geleverd, ook in Nederland. Je kunt ze natuurlijk ook ter plaatse in Frankrijk kopen.

• Een belangrijke kaart voor GR-wandelaars is de al eerder genoemde IGN 903, een overzicht van heel Frankrijk (schaal 1:1.000.000) waar alle Franse GR-paden op staan. De belangrijke GR’s vind je ook op sommige autokaarten – handig voor het plannen van meerdaagse tochten. Natuurlijk geven deze kaarten alleen globale overzichten, voor het wandelen heb je gedetailleerde kaarten en een topogids nodig.
• Van sommige nationale en regionale parken zijn speciale wandelkaarten beschikbaar waarop de wandelpaden zijn ingetekend. Voor zowel dagwandelingen als meerdaagse tochten zijn ze zeer geschikt. Lokaal verkrijgbaar bij een bezoekerscentrum, VVV of de betere boekhandel.
• Zoals eerder gezegd heeft het IGN (Institut Géographique National) zeer gedetailleerde kaarten die voorzien zijn topografische en toeristische informatie. De TOP25-kaarten (schaal 1:25.000) zijn uitgebracht voor toeristische streken als Vogezen, Alpen en Provence. De TOP25 Série Bleue (schaal 1:25.000) beslaat de rest van Frankrijk. De toeristische informatie (campings, kanoverhuur , enzovoorts) is op deze serie niet weergegeven.
• Carte de Randonnée heeft een serie kaarten uitgebracht met een schaal van 1:50.0000. Ze bestaan voor streken als de Ecrins en de Vanoise. Deze topografische kaarten zijn voorzien van ingetekende wandelroutes en toeristische informatie als campings en hotels.

Wandelgidsen

Neem naast een wandelgids altijd een goede kaart mee. De kaartjes in de wandelgidsen beperken zich alleen tot de routes. Als je van de route afwijkt, wandel je van het kaartje af.
Er bestaat een groot aantal wandelgidsen van verschillende streken. Ik noem er een paar.

• Rother heeft van veel streken een wandelgidsje uitgebracht. Een goede gids met een groot aantal dagtochten. De zwaarte is weergegeven in blauw, rood en zwart. Met praktische informatie en (beperkt) kaartmateriaal.
• Daarnaast bestaan er veel andere wandelgidsen in het Nederlands (ANWB), Engels (Cicerone Press) en uiteraard in het Frans.

Welk wandelgebied in Frankrijk moet ik kiezen?

Geen idee welke regio in Frankrijk past bij jouw voorkeuren? Hieronder een globale schets. Een paar regio’s uit dit rijtje ken ik persoonlijk en zal ik verderop beschrijven.

Laagland (toppen tot 500 m)

• Bretagne
  Rotsen en kliffen, vissersdorpen, enorme stranden, grote verschillen tussen eb en vloed, enkele menhirs.
• Loire-vallei
  Brede en lage rivierdalen, kastelen, kerken, abdijen, Franse wijnen.
• Parijs en omgeving
  Stadswandelingen, beroemde parken, wouden in de omgeving.
• Franse Ardennen (Champagne)
  Uitloper van Belgische Ardennen. Minder bekend, dus rustiger.
• Morvan (Bourgogne)
  Zuid-Limburg op z’n Frans, wandelhotels, Franse wijnen, kerken en abdijen.
• Dordogne
  Arcadische landschappen, het woongebied van de eerste Europese bewoners, archeologische opgravingen.

Middelgebergte (toppen van 500-1500 m)

• Vogezen
  Bossen en meren, uitstekend wandelnetwerk dankzij een actieve Vogezenclub.
• Jura
  Kruising tussen Vogezen en Alpen op grens met Zwitserland, relatief rustig.
• Auvergne
  Oude vulkanen in het hart van Frankrijk, schapen, kazen, leisteen.
• Ardeche
  Ruig, veel kloven en diepe rivierdalen, veel ontvolking.
• Cevennen
  Mediterraner dan de Ardeche en de Auvergne, pittoreske dorpjes.
• Provence
  Veel zon, hete zomers, bloemrijke en geurige velden, lavendel, Franse wijnen.

Hooggebergte (toppen boven 1500 m)

• Franse Alpen
  Franse uitloper van Alpengebergte, diverse nationale en regionale parken, gletsjers.
• Pyreneeën
  Smal hooggebergte tussen Frankrijk en Spanje. Het Franse deel is groener, maar ook natter.
• Corsica
  Ruigste en meest alpiene eiland in de Middellandse Zee. Zie de blogpost De mooiste wandelroutes op Corsica.

Mijn favoriete wandelgebieden in Frankrijk

Bretagne

Als je plannen hebt om naar Bretagne te gaan, schrik je wellicht van de afstand. Van Utrecht naar Brest, de uiterste westpunt, is het zo’n 1000 km rijden.

De meeste mensen gaan naar Bretagne vanwege de ruige rotskust, de stranden en de gezellige havenplaatsjes. De kustlijn van Bretagne is maar liefst 1200 km lang! De verschillen tussen eb en vloed zijn groot; hoogwater komt bovendien snel opzetten. Handig om te weten als je op een eenzaam rotsstrandje zit…

Veel toeristen komen overigens niet verder dan de kust, terwijl het binnenland ook veel te bieden heeft: bossen, rivieren en heuvels. Maar ook oude steden, kerken, molens en boerderijen.

Ook wandelaars komen vaak voor de grillige kustlijn en de bizarre rotsformaties. De GR 34, de Sentier des Dounaiers, loopt langs de hele kust en is een populaire route. Het viel mij wel tegen dat je vanwege privébezit niet altijd langs de kust kunt lopen. Je wordt regelmatig ‘om de tuin geleid’. Ik vond het minder toeristische binnenland ook aantrekkelijk. Dankzij de geringe hoogteverschillen is het geen zwaar terrein.

Ook fietsers hoeven niet veel te klimmen. Er lopen verschillende fietsroutes door Bretagne. De wegen in het binnenland zijn veel rustiger dan die langs de kust.

Bourgondië

Wie Bourgondië zegt, zegt wijn! Daar staat de streek om bekend. Natuurlijk kun je er ook lekker ‘bourgondisch’ eten.

Morvan

Nederlanders strijken vooral neer in de Morvan. Veel landgenoten hebben er zelfs een tweede huisje gekocht. En geef ze eens ongelijk. De Morvan is per auto makkelijk in één dag te bereiken (circa 750 km vanaf Utrecht). Het landschap is afwisselend: glooiende heuvels, schaduwrijke bossen, meren, riviertjes en typisch Franse dorpjes. De heuvels reiken in Bourgondië tot zo’n 600 meter. In de Morvan zelfs tot 900 meter.

De wandelaar komt er goed aan zijn trekken. Vooral in de Morvan kun je dagenlang rondtrekken. Kan het in sommige dorpjes en bij toeristische bezienswaardigheden vrij druk zijn, al wandelend heb je het gebied vrijwel voor je alleen.

Fietsen

In Bourgondië kun je ook heerlijk fietsen. Er zijn veel stille weggetjes door bossen, langs kanaaltjes, voormalige spoorlijnen en door wijngaarden. Ervaren fietsers kunnen zich goed uitleven in de Morvan. Ik heb er zelf een keer gefietst. Nu weet ik wat ik van tevoren niet wist: de hellingen zijn er behoorlijk steil.

Vogezen

Op een paar uur rijden van Nederland ligt een prachtige streek: de Vogezen. Het oostelijk deel van het departement is bergachtig. Je vindt er uitgestrekte bossen en diepe meren. Het zuiden is heel anders van karakter: hier staan de hellingen bezaaid met wijngaarden en ademen de stadjes een zuidelijke sfeer. Het zuiden is ook bekend vanwege de vele meren.

De bolvormige bergen heten hier ‘ballons’. Wie kent niet de Grand Ballon (1424 m) of de Ballon d’Alsace (1247 m)? De grote parkeerplaatsen aan de voet van deze bergreuzen verraden dat het er hartje zomer behoorlijk druk kan zijn. Ik ga zelf liever in juni of september die kant op, dan is het veel rustiger.

De hellingen in de Vogezen zijn glooiend, maar kunnen ook behoorlijk steil zijn. Houd dus rekening met pittige klimmetjes, zowel te voet als met de fiets. Dankzij de Club Vosgien heeft het gebied een goede wandelinfrastructuur met veel bewegwijzerde routes. ’s Winters kun je er goed skiën, langlaufen en sneeuwschoenwandelen. Meer info: www.club-vosgien.eu.

Jura

De Jura bestaat uit bergweiden met grazende koeien, grote boerderijen, uitgestrekte bossen, meren, lange bergruggen, brede dalen en hooggelegen plateaus.

Het is een paradijs voor wandelaars. Geen hooggebergte, maar wel een dicht netwerk van goed onderhouden wandelpaden tot over de grens in Zwitserland. Je kunt er dagtochten maken, maar ook meerdaagse trektochten.

’s Winters is de Jura het mekka voor langlaufers. De vlakke plateaus zijn ideaal voor fietsers. Maar vergis je niet: om die plateaus te bereiken moet je soms stevig klimmen (en natuurlijk ook weer dalen).

Fietsers kunnen de Jura het best van noord naar zuid doorkruisen, dan hoef je het minst te klimmen.

Auvergne

Midden in Frankrijk ligt een dunbevolkte streek. De sfeer is er anders dan in de rest van Frankrijk. Rust en ruimte zijn hier de sleutelwoorden. Het kan er koud zijn, stormen en regenen. Toen ik er hartje zomer wandelde, was het maar 3 graden boven nul. Een paar dagen later reden we naar de Dordogne, dat er niet ver vandaan ligt. Daar was het aangenaam warm! Maar natuurlijk kun je in de Auvergne ook mooi weer hebben.

De natuur maakt indruk. Heuvels en bergen reiken er tot zo’n 1800 meter. Ze worden afgewisseld door meren, rivieren en eenzame dorpjes.

De Auvergne – met hoofdstad Clermont-Ferrand – bestaat uit een oud vulkanisch landschap. De 80 ‘slapende’ vulkanen zijn al 9000 jaar niet meer actief. De hellingen zijn inmiddels flink begroeid en de vulkanen zijn moeilijk te herkennen. Maar als je goed kijkt, ontdek je nog sporen van het vulkanisme. Zoals de mooie ronde kratermeertjes.

Het gebied kent een dicht netwerk van wandelpaden. Houd rekening met flinke hoogteverschillen, steile hellingen en diepe ravijnen. De GR4, die deel uitmaakt van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela, loopt dwars door de Auvergne heen.

De fietser vindt in deze streek veel rustige weggetjes met weinig verkeer. Houd wel rekening met flinke klimmetjes.

Drôme

De Drôme is op en top Frankrijk: zon, warmte, croissants, kaas, wijn, terrasjes en oude mannetjes die jeu-de-boulen op het dorpsplein. Deze streek, met hoofdstad Valence, ligt in de regio Rhône-Alpes in het zuidoosten van Frankrijk. Alleen de Provence ligt zuidelijker.

Lavendel, olijfbomen en wijngaarden

De streek dankt haar naam aan de rivier de Drôme, een zijrivier van de Rhône. Het gebied staat bekend om de prachtige lavendelvelden, de olijfboomgaarden en de wijngaarden. Dankzij een zuidelijke ligging zijn de temperaturen er van het vroege voorjaar tot in het late najaar aangenaam. ’s Zomers kan het behoorlijk warm zijn. Maar de bossen geven verkoeling. De hoogste berg reikt tot 2456 meter (de Rocher).

Wandelen

Een uitgebreid netwerk van wandelpaden voert je door de bergen, langs de lavendelvelden en door de dorpjes. Wandelen in de Drôme betekent wandelen in een afwisselend landschap. Soms waan je je in de Franse Alpen, dan weer doet de mediterrane sfeer meer aan de Provence denken. Het zit er precies tussenin.

Fietsen

Ook voor fietsers is de Drôme een aantrekkelijk gebied. De hoogteverschillen kunnen fors zijn. Daardoor zijn de meeste routes vrij zwaar. Wie het rustiger aan wil doen, volgt de rivier de Drôme stroomafwaarts.

Hautes Alpes

In het zuidoosten van Frankrijk, tegen de Italiaanse grens, liggen de Hautes-Alpes, onderdeel van de Franse Alpen. Met toppen van ruim 4000 meter zijn het echte ‘hautes’ alpen. Hier ligt het bekende Parc National des Ecrins, het Parc National du Mercantour en het Parc Naturel Régional du Queyras.

De hoge bergen en het milde klimaat met veel zonuren maken de Hautes Alpes tot een populaire vakantiebestemming. Wie niet wil bergwandelen, fietsen, kanoën of skiën kan natuurlijk ook oude plaatsjes bezoeken als Briançon, Guillestre of de hoofdstad Gap.

Op veel plekken heeft het skitoerisme geleid tot de bouw van skiliften en grote betonblokken waarin hotels of appartementen gehuisvest zijn. Maar er bestaan ook nog oude, slaperige dorpjes.

Wandelroutes en fietsroutes

Er is een uitgebreid netwerk van wandel- en fietsroutes. Maar let op: de hoogteverschillen zijn groot, de berghellingen steil. De brandende zon maakt het extra zwaar. Al wandelend kom je gletsjers, steile rotswanden en puinhellingen tegen. Ook voor fietsers is het flink afzien met steile wegen en hoge bergpassen. De bekende Alpe d’Huez van Tour de France en Alp d’HuZes is voor velen de ultieme uitdaging.

Mont Blanc

Tegen de grens met Zwitserland en Italië ligt de Mont Blanc (4810 m). De beklimming van deze hoge top is zwaar. Als je ambities hebt, huur dan een ervaren berggids in die met je meegaat.

Franse Pyreneeën

In het zuiden van Frankrijk, tegen de grens met Spanje, liggen de Pyreneeën. Met de auto is het zo’n 1300 km rijden, afhankelijk van de plek waar je precies heen gaat. Hemelsbreed, van de Atlantische Oceaan tot aan de Middellandse Zee, is het gebied ongeveer 500 km. Wil je het gebergte te voet of per fiets doorkruisen, tel er dan de nodige kilometers bij op.

In de Pyreneeën vind je bergen, meren, bossen, dorpen. Het is er heerlijk groen. Helaas kan het in het Franse deel ook flink regenen. De zuidzijde, de Spaanse Pyreneeën, is zonniger, droger en kaler. Daar liggen ook Parc National Ordessa en Parc National Aigues Tortes.

Nationaal park

Het enige park in de Franse Pyreneeën is Parc National Pyrenées Occidental. Het is een smalle strook in het westen, op de grens met Spanje.

Bergwandelen

Wie de randen van de Pyreneeën opzoekt, loopt of fietst door een minder hoog en steil gebergte. De fanatieke bergwandelaar kiest juist voor het ruigere berglandschap met toppen rond de 3000 meter. Er is een uitgebreid netwerk van paden en er bestaan diverse langeafstandsroutes. De GR10 loopt door het Franse, de GR11 door het Spaanse deel. Daarnaast heb je de Haute Randonnée Pyrénéenne (HRP), een zeer lange en pittige tocht.

Fietsen

Fietsen in de Pyreneeën is vooral weggelegd voor wie de hoge en steile bergen als een uitdaging ziet. De wegen zijn er over het algemeen minder druk dan in de Franse Alpen. Menig fietser droomt ervan om de Col du Tourmalet, bekend van de Tour de France, te bedwingen. Vooral de laatste kilometers van deze bergreus zijn erg steil. Ook de coast to coast-route is populair. Fanatiekelingen kiezen voor de trajecten die de Tour de France volgt, maar uiteraard kun je ook andere keuzes maken.

Jouw ervaringen met wandelen in Frankrijk?

Heb je een site met je eigen wandelervaringen in Frankrijk? Deel die hieronder!