Sietske de Vet

Veilig bergwandelen? Ga niet alleen

Misschien wel de belangrijkste tip om veilig te bergwandelen: ga nooit alleen op stap. In de bergen ben je vaak te ver van de bewoonde wereld om hulp te krijgen. Als je iets in de bergen overkomt met een groep, zijn er tenminste nog anderen die of EHBO kunnen bieden of hulp kunnen halen.

Een bijkomend risico in de bergen: je kunt van het ene op het andere moment in dichte mist of in een regenbui terechtkomen. Overbodig te zeggen dat je zeker in deze situaties als groep bij elkaar moet blijven!

Als het misgaat

Laat een slachtoffer nooit alleen en vraag of een ander hulp kan halen. Als er ondanks alles toch iets mis gaat, blijf dan vooral rustig en roep snel hulp in.

Mobiele telefoons

Een smartphone meenemen is natuurlijk altijd handig, al was het maar voor navigatie. Een paar tips:

  • Laad je telefoon van te voren goed op en schakel hem onderweg uit, zodat de batterij vol blijft.
  • Loop bij slecht bereik naar een hoger gelegen plek, voor zover mogelijk. De beste kans op een goede ontvangst is daar waar je zicht hebt op het dal.
  • In de koude werkt een batterij niet of minder goed. Draag je mobiel daarom in een jas- of broekzak tegen het lichaam aan.
  • Verwijder tijdens de vakantie de pincode. Zo kan een ander hulp inroepen met je telefoon en zijn alle belangrijke telefoonnummers meteen beschikbaar.
  • 112 kan altijd gebeld worden, ook zonder beltegoed en zonder pincode in te toetsen.
  • In de bergen is het raadzaam om de bergreddingsdienst te bellen (vooraf inprogrammeren!). Zij kennen de situatie in de bergen meestal beter dan de telefonist(e) van 112.

Noodsignalen

Ook het alpiene noodsignaal kan uitkomst bieden om hulp in te schakelen. Dat kan met geluid (roepen of met een fluitje) of met een visueel teken (zaklamp, zonlicht weerkaatsen met een spiegeltje). Geef zes keer per minuut een signaal af en houd vervolgens één minuut stilte. Herhaal dit totdat er antwoord komt (driemaal per minuut één signaal).

Het weer in de bergen

Regen en kou

Niets is zo veranderlijk als het weer in de bergen. Neem daarom altijd een trui en regenjas mee, ook al schijnt ’s ochtends het zonnetje en zijn de weerberichten gunstig. Zo wordt het bij elke 100 meter die je stijgt, 0,7 graden Celsius kouder! Als je in de mist terechtkomt, of in een regen- of sneeuwbui, kun je bij twijfel beter omkeren en afdalen.

Onweer

Onweer in de bergen is altijd link. Onweer als gevolg van warmte komt meestal aan het eind van de middag voor. Veilig is om vroeg in de ochtend te vertrekken, dan is de kans groot dat je alweer thuis bent wanneer het onweer losbarst. Tips voor onderweg:

  • Houd de groter en donker wordende wolken goed in het oog. Daal snel af zolang het nog kan.
  • Als je toch wordt overvallen door onweer, zoek dan snel een veilige plek op. Veilig betekent:
      • Blijf nooit op een hoog punt in de omgeving staan.
      • Vermijd een eenzame hoge boom.
      • Zoek geen dekking bij het water.
  • Komt het onweer heel dichtbij? Ga dan gehurkt en in elkaar gedoken op de grond zitten. Houd metalen voorwerpen als een wandelstok en ijzeren staalkabels op minstens 20 meter afstand.

Een superhandige website om het onweer te volgen is www.lightningmaps.org. Een soort buienradar maar dan met blikseminslagen. Realtime: verre inslagen zie je nog eerder op deze site dan dat je die daadwerkelijk hoort!

Felle zon

Hoe koud is soms ook is, het zonlicht is op grote hoogten veel feller dan op zeeniveau. Als je door sneeuwvelden trekt, heb je absoluut een goede zonnebril nodig. Gewone zonnebrillen voldoen hier niet, wel zonnebrillen die ook UV-straling tegenhouden. Deze kun je in elke buitensportzaak kopen. Als je geen zonnebril opzet, riskeer je ‘sneeuwblindheid’, een aantasting van het hoornvlies van het oog. Dit kan leiden tot tijdelijke blindheid.

Sneeuw en ijs

Als je boven de 3000 m komt, krijg je te maken met sneeuwvelden en gletsjers. Zolang sneeuwvelden niet te steil zijn, vormen ze geen gevaar. In de loop van de dag kunnen ze door temperatuurstijging zachter worden, of gaan smelten. Hierdoor groeit het risico dat je plotseling wegzakt.

Het is handig om op dit soort tochten pickels mee te nemen. Hiermee kun je je evenwicht bewaren en de kwaliteit van de sneeuw beoordelen door erin te prikken.

Ondanks alle voorzichtigheid blijft het risico dat je op een schuin sneeuwveld onderuit gaat en naar beneden glijdt. Een tip die je leven kan redden: ga op je buik liggen en druk je ellebogen en je tenen in de sneeuw. Meestal is dit voldoende om af te remmen.

Gletsjers vormen een risico apart. Zonder alpiene ervaring is het absoluut af te raden hier overheen te lopen. Ze kunnen vol onzichtbare spleten en kuilen zitten. Het gebruik van touwen en pickels is een absolute must.

Hoogtevrees

Veel mensen vragen zich af of ze met hoogtevrees in de bergen kunnen wandelen. Wees gerust: bijna iedereen heeft (een beetje) last van hoogtevrees. De één heeft er alleen meer last van dan de ander. Daarom bestaat er geen eenduidig advies.

Hoe dan ook: kwel jezelf niet onnodig, als je last hebt van hoogtevrees. Begin veilig met een eenvoudige (dal)wandeling over goed begaanbare paden en bouw het langzaam op. Ga nooit alleen op stap en zorg dat je tochtgenoot op de hoogte is van je hoogtevrees. Lees vooraf de gidsjes met tochtbeschrijving door, waar meestal staat aangegeven of je ‘schwindelfrei’ moet zijn. Uiteraard is het ook geen schande om terug te gaan, zodra mocht blijken dat je eigenlijk niet verder durft. Veiligheid voor alles!