Klaas van der Poel (†)
Laatste berichten van Klaas van der Poel (†) (alles zien)

    Pelgrims krijgen soms een wat glazige blik in hun ogen als je ze vraagt waarom. Zoiets als bergbeklimmers als je ze vraagt waarom ze bergen beklimmen. Edmund Hillary, de bedwinger van de Mount Everest, had daar een snedig antwoord op: “because they are there”. Een bergtop trekt – tenminste sommige mensen – en een heiligdom ook.

    Maar laat ik proberen iets specifieker te zijn. Pelgrims noemen vaak vijf redenen waarom ze hun pelgrimage volbracht hebben en er van hebben genoten.

    1. Pelgrimeren als ervaring

    De eerste is dat een lange wandeling op zich een bijzondere ervaring is. Je krijgt je als wandelaar een andere verhouding met de wereld om je heen. Je wordt nat als het regent en je krijgt het warm als de zon schijnt. Voor de moderne mens is het een hele ervaring om nog eens goed nat te worden en onder een boom te moeten wachten tot het ophoudt met regenen. Het leert je in ieder geval op een andere manier tegen een boom aan kijken. O ja, en een boom blijkt ook heel plezierig als de zon hoog aan de hemel staat en het tijd is voor een siësta.

    Met een snelheid van vijf kilometer per uur wordt de wereld ook ineens een stuk groter en indrukwekkender. Een hele dag lopen door het lege Noord-Franse land en langzaam een bergrug zien groeien aan de horizon, dat geeft de wandelaar een nietig gevoel. Zou de wereld mij missen als ik hier niet liep? Wie zou me eigenlijk wel missen?

    En met vijf kilometer per uur wordt de natuur ook een stuk interessanter. Zeven verschillende soorten vlinders in een half uur, waar vindt je die nog? Leeuweriken die juichend opstijgen boven een korenveld, reeën die je verbaasd aanstaren, de onstuitbaarheid van een opkomend onweer, dat zijn belevenissen. Het loskomen van je vertrouwde omgeving en het hervinden van waardering en eerbied voor de natuur, dat zijn belangrijke ervaringen die je van een pelgrimstocht kunt meenemen.

    2. Kennismaking met culturen en geschiedenis

    De tweede is dat de ontmoeting met de verschillende culturen en met de geschiedenis het pelgrimeren interessant maken. Je krijgt onderweg een stuk aanschouwelijk geschiedenis onderricht – geheel gratis. In Noord Frankrijk loop je langs de slagvelden van de eerste wereldoorlog, niet zo maar even, maar dagen lang. Dat geeft te denken.

    Her en der kom je de Route Napoleon tegen. Die heeft kennelijk heel wat in beweging gezet. Iedere Franse stad heeft wel een gotische kathedraal, de één nog mooier dan de ander. Zo bouwden de mensen dus 800 jaar geleden. En Karel de Grote, die kom je op de meest onverwachte plaatsen tegen, zoals in Roncevalles. Burchten zijn er veel in Europa – een oorlogszuchtig volkje die Europeanen. Kerken en kloosters zijn er gelukkig ook. Daar word je soms gastvrij ontvangen en meegenomen naar een traditie van meer dan 1000 jaar oud, zoals boven op de Grote St Bernhard. Zo leer je de cultuur van je werelddeel op een aanschouwelijke manier wat beter kennen.

    3. Lessen in nederigheid en menselijkheid

    Pelgrims zeggen ook dat ze onderweg meer mens worden. Je moet je, als pelgrim, vaak overgeven in de handen van mensen. Je kunt niet alles voorzien, niet alles regelen en niet alles alleen volbrengen, maar je hebt de steun en de welwillendheid nodig van mensen die je op je weg ontmoet. Dat begint bij een stuk brood en een fles water en natuurlijk een bed, maar het gaat ook om een bemoedigend woord, een vriendelijk gebaar.

    Soms loopt dat natuurlijk volledig uit de hand en overladen mensen je met vriendelijkheid en goede gaven. Dan zit je onthand met je dankbaarheid, maar ook dat is een ervaring. Soms vertellen ook je maag en je voeten je hoe hard je hulp van mensen nodig hebt. Dan wil je wel aardig zijn en het zo vragen dat die boerin je wel zeker wat te drinken zal geven. Dat is een hele excercitie. Natuurlijk heb je als pelgrim (en medemens) recht op een slok water, maar de boerin moet het je toch maar willen geven, en je moet niet vergeten dank je wel te zeggen, anders verpest je het voor de volgende pelgrim. Lessen in nederigheid dus, lessen in menselijkheid.

    4. Spirituele ervaringen

    Verder kun je, als pelgrim, ook niet om de spirituele ervaringen heen. Soms heb je ontmoetingen waarvan je niet kunt geloven dat het toevallig is: iemand die je ongevraagd de goede weg wijst, een vreemde die je vriend wordt, een kerk waar je ineens snapt waarom je op reis bent gegaan. Soms kom je ook fantastische kunstwerken tegen onderweg, die je aanspreken en niet meer loslaten: de kathedraal van Reims, de verbleekte fresco’s in een verlaten kapel , een beeld van een pelgrim met zijn ogen gefixeerd op een ver doel, een labyrint .

    Je ervaart dat die objecten uit inspiratie voortkwamen en keer op keer springt dan een vonk van die inspiratie spontaan over. Diezelfde inspiratie vinden pelgrims soms als ze zich aansluiten bij de vroomheid van de mensen onderweg, een kaarsje aansteken bij hun heilige, neerknielen in hun kerk of de vespers mee bidden met de paters bij wie ze logeren. Die dingen doen wat met je. Op zijn minst zetten ze je aan het denken en tijd om te denken heb je onderweg gelukkig in overvloed.

    5. Herontdekking van jezelf

    Tenslotte ontdekken pelgrims soms ook iets, waarvan ze bijna vergeten waren dat ze het hadden. Bijvoorbeeld zichzelf, of hun engelbewaarder. Dat lijkt typisch voor een pelgrimstocht. Wat je ervan overhoudt zijn niet zozeer nieuwe dingen, maar dingen die je al had en die je opnieuw, in een andere dimensie, gaat waarderen. En dat is dan toch mooi meegenomen.