Bornia & Heidestein

Boswandeling vanuit Driebergen-Zeist

Spannende tunneltjes, verstilde vennen, overblijfselen van een spoorlijn, je komt het allemaal tegen onderweg. Na de hectiek van het station is de rust van Landgoed Bornia en Heidestein een verademing. En dat in het midden van het land!

Uitgestrekte bossen en glooiende heidevelden met Drentse heideschapen zijn het decor van deze wandeling. En dan opeens liggen daar de restanten van een oud perron. Reed hier ooit een trein? En waarom zijn die wandeltunnels – je loopt er tweemaal doorheen – aangelegd? Ga op pad en ontdek de heldere antwoorden op deze mysterieuze vragen.

Neem je de kinderen mee? Van deze route is er ook een variant voor kinderen.

Update januari 2022

Route nagelopen en routebeschrijving gecheckt.

De verhalen achter deze wandelroute

Heidestein

In de 19de eeuw was dit deel van de Utrechtse Heuvelrug een kale vlakte met heidevelden en zandverstuivingen. Het landgoed is pas honderd jaar geleden aangelegd, toen het in handen kwam van de Familie de Wetstein Pfister. Er werden douglassparren geplant, windmolens gebouwd en er verrees een theehuis met ijskelder. De familie liet vennen en kanaaltjes graven en legde zelfs een spoorlijn aan. Het landgoed kreeg de naam Heidestein, omdat het voornamelijk met heide was begroeid. Het grote witte landhuis dat de familie bewoonde is in 1939 geheel afgebrand toen het door het Nederlandse leger werd opgeëist. Sinds 1974 is Heidestein eigendom van het Utrechts Landschap. Samen met de aangrenzende gebieden Bornia en Noordhout vormt het een natuurgebied van 637 hectare. Drentse heideschapen eten er gras en jonge boompjes, zodat de heide niet dichtgroeit.

Spoorlijn

De Familie de Wetstein Pfister beschikte over een eigen (smal)spoorlijntje. Het personeel vervaardigde zelf de open houten rijtuigen, die werden gebruikt voor plezierritjes over het landgoed. Ook heeft de lijn dienst gedaan voor het vervoer van goederen naar en van de kalkzandsteenfabriek aan de rand van Zeist. Het lijntje was in gebruik tussen 1920 en 1958. Daarna werd de spoorlijn opgebroken. Een van de rijtuigen is bewaard gebleven; het is nu te zien in het Nationaal Smalspoormuseum in het Zuid-Hollandse Valkenburg. De restanten van de oude, verweerde perronnetjes zijn nog terug te vinden in het bos; de route komt erlangs.

Tunnels

In het kader van de werkverschaffing liet de heer de Wetstein Pfister, vlakbij de voormalige villa Heidestein, een grote vijver graven met in het midden een eiland. Tussen villa en vijver liet hij een wal opwerpen van de overgebleven grond. Om van het huis naar de vijver te komen, legde hij drie tunnels aan: twee wandeltunnels en een vaartunnel. Beide wandeltunnels zijn opgenomen in deze route. Huize Heidestein is in 1939 helaas door brand verwoest. Het in chaletstijl gebouwde theehuis aan de vijver staat er nog wel; achter de deur bevindt zich een ijskelder.

De Breul

Het laatste deel van de route gaat door buitenplaats De Breul. Het werd voor het eerst in de geschriften vermeld in 1413. Vanaf 1551 kwam het landgoed, dankzij het huwelijk van de toenmalige eigenaresse Anna van Buren met Willem van Oranje, in handen van de Oranjes. In de 19de eeuw werd De Breul door landschapsarchitect Zocher omgetoverd tot een echte buitenplaats. De door hem aangelegde slingervijver en de boogbrug zijn er nog steeds.
In 1993 is het landgoed aangekocht door het Utrechts Landschap. Het landhuis en de omliggende gebouwen zijn nu in gebruik als kantoor.

Kaartje + gps-track

Routebeschrijving

1. Verlaat het station (hoofduitgang aan de zuidkant) en steek het stationspleintje over.
2. Bij het fietspad aan de overkant LA. Dit fietspad steekt via een bruggetje een brede verkeersweg (Hoofdstraat) over.
3. RD het park in, geasfalteerd fietspad volgen tot einde.
4. Via fietsersoversteekplaats de weg (Arnhemsebovenweg) oversteken en aan overzijde LA.
5. De spoorlijn kruisen en direct RA, asfaltweg volgen. Je loopt Landgoed Bornia in.
6. Na 300 m eerste onverharde pad LA (wit-rode markering), breed hoofdpad volgen.
7. Zijpad aan rechterhand negeren.
8. Na 200 m op splitsing, waar hoofdpad naar links buigt, schuin R, smaller bospad.
9. Na 100 m op kruising LA.
10. Bij afrastering LA (hek aan rechterhand).
11. RA via klaphek en overstapje Landgoed Heidestein-Bornia in.
12. Door een heidegebiedje met bos en links een kanaaltje.
13. Pad langs kanaaltje blijven volgen. Je passeert links de pijlers van een voormalige spoorbrug.
14. Bij tweede bruggetje (laag, van hout) LA, kanaaltje over en meteen RA.
15. Aan de rand van een ven heb je de keuze uit RA voor vervolg hoofdroute, of voor een kortere variant: ga LA en lees verder bij punt 48.
16. Volg voorbij het boogbruggetje het pad om het duintje heen. Aan de andere kant van het duintje richting bosrand.
17. Bij een splitsing van brede paden: hou schuin R aan, zandpad langs bosrand volgen, rechts heide.
18. Bospad wordt smaller en bochtiger.
    (Vanaf dit punt volg je gedurende enkele kilometers de paaltjes met dit mokka. Opmerking 2020: op veel paaltjes is dat mokka verbleekt, een soort geel.)
19. Na 300 m via overstapje begrazingsgebied verlaten en LA.
20. Na 250 m, voorbij bank en ven, op splitsing LA aanhouden (mokka en wit-rood). Rechts van deze splitsing de restanten van een oud perron, zie achtergrondinfo.
21. Even later ligt links van het pad het restant van een tweede perron.
22. Volg het brede hoofdpad, het buigt naar R. Smallere zijpaden negeren.
23. Na 1 km vanaf de vorige splitsing (20) bij kruising RD (route ‘Bornia’ en wit-rood NS).
24. Na 200 m bij volgende kruising LA (mokka, wit-rood).
25. Brede pad steeds RD volgen met zandverstuiving rechts.
26. Een bankje passeren (wit-rood verlaten, gaat voor bankje naar rechts).
27. Er volgt een tweede zandverstuiving (rechts).
28. Een atb-route kruisen en na 100 m LA (mokka en groene route).
29. Tweemaal op kruising RD.
30. Op volgende kruising LA; direct RA en dan RD (mokka en groene route).
31. Steeds RD, diverse zijpaden rechts negeren, en een ruiterpad/atb-kruisen.
32. Nog geen 100 m voorbij deze kruising RA (mokka en groen).
33. Op kruising RD, daarna LA (paal met 4 routes).
34. Waterlooweg oversteken en rechtdoor, Marmontweg.
35. Bocht naar L volgen en eerste weg RA, Wellingtonweg.
36. LA, langs Dorpsplein met horeca.
37. Voorbij buurtsuper LA, Gramserweg.
38. Einde LA, Waterlooweg.
39. Bij elektriciteitskastje, tegenover huisnummer 21, RA het bos in (paal met 4 routes).
40. Einde pad RA en direct LA, mokka (Bornia)route.
41. Op kruising van paden RD.
42. Een atb-route kruisen.
43. Op kruising waar mokka en groene route uit elkaar gaan, RA, brede halfverharde weg (blauw).
44. Via overstapje Landgoed Heidestein-Bornia op.
45. Slingerend pad volgen, buigt naar L, nogmaals overstapje.
46. Doorlopen tot bosrand en bij kruising RA.
    (Dit stukje van 50 m naar de ven zal je bekend voorkomen; hier kwam je op de heenweg ook langs.)
47. Bij een ven (links) RD, ven aan linkerhand houden.
48. Net voorbij de ven LA (rode route).
49. Schuin R aanhouden, de heide over.
50. Op splitsing L aanhouden, rode route verlaten.
51. Einde heideveld RD het bos in.
52. Via overstapje het begrazingsgebied verlaten.
53. Vóór stalen brug RA.
54. Neem het pad pal langs kanaaltje.
55. Tweede brug LA en meteen RA (dus niet het trappetje omhoog).
56. Dit pad voert door een tunneltje.
57. Daarna RD en op kruising RA, breder pad.
58. Na ongeveer 100 m RA, door tweede tunneltje.
59. Direct daarna LA langs ven.
60. Voorbij een in chaletstijl gebouwd huis RA.
61. Pad links langs hek negeren.
62. Op een splitsing de vijver verlaten en LA.
63. Meteen voorbij een gebouw, op kruising van paden, LA. (Voor bezoek schaapskooi hier rechts aanhouden, bordjes Schaapskooi.)
64. Op kruising RD, langs paaltjes dwars op pad.
65. Meteen daarna op een kruising van paden RD.
66. Je kruist een smaller pad.
67. Ga op de volgende kruising LA, nog vóór bebouwing.
68. Steeds RD.
69. Einde pad schuin R de asfaltweg (Arnhemsebovenweg) oversteken.
70. Passeer een deurtje in een ijzeren hek.
71. Loop RD en volg het onverharde bospad.
72. Vóór een rood bankje LA, pad langs vijver.
73. Vlak voor het landhuis op de splitsing L aanhouden richting rododendrons.
74. Links verschijnt een asfaltweg.
75. Bij een kruising LA (rechts gaat naar landhuis).
76. Op de asfaltweg bij de Princenhof RA.
77. Op kruising met verkeerslichten oversteken.
78. Loop nog 50 m door en dan LA langs fietspad naar het station.

Landgoed Bornia vanuit de lucht

(maker: Hans Sc)